Όταν αναφερόμαστε στο σημερινό ΠΑ.ΣΟ.Κ., θα πρέπει να θυμόμαστε τον πασοκικό ναρκισσισμό για τη «χαμένη Υπόθεση», τον οποίο χαρακτηρίζει με τον καλύτερο τρόπο η αναστροφή του γνωστού κυνισμού του Ταλλεϋράνδου*. Κατά τη διάρκεια ενός γεύματος, σχολίασε στους συνδαιτυμόνες του: «Βλέπετε, η πλευρά μας νικά!». Όταν τον ρώτησαν «ποια πλευρά;», απάντησε: «Θα ξέρουμε αύριο, όταν μάθουμε ποιος νίκησε!». Η πασοκική νοσταλγική στάση είναι η εξής: «Βλέπετε, η πλευρά μας χάνει!». «Ποια πλευρά;». «Αυτό θα το ξέρουμε αύριο, όταν μάθουμε ποιος έχασε!».
Η γενετήσια επέτειος του Πανελλήνιου Σοσιαλιστικού Κινήματος και σε συνδυασμό με τις ανεπιτυχείς κατηγορίες του για εγγενή περιορισμό της δημοκρατίας –δεν το είπε κανείς, αλλά μάλλον θα ήταν η πιο πειστική κατηγορία- εξηγεί τη μοναδική δύναμη γοητείας που ασκεί η μορφή του Σαλβαδόρ Αλιέντε. Στο βαθμό που επιχείρησε να συνδυάσει τον σοσιαλισμό με την «πλουραλιστική δημοκρατία», ο αληθινός ρόλος του δεν ήταν αυτός ενός προτύπου προς μίμηση, αλλά (ανεξαρτήτως των υποκειμενικών προθέσεων του) αυτός ενός αρνητικού ήρωα, επιφορτισμένου με το καθήκον να αποδείξει, μέσω της ίδιας του της ήττας (του τραγικού θανάτου το 1977), την αδυνατότητα του σοσιαλισμού χωρίς βία, με «μαλακό», κοινοβουλευτικό τρόπο. Τότε, όλοι οι συν αυτώ (αλλά και οι κύριοι του ΠΑ.ΣΟ.Κ. σήμερα, που είναι αρκετά μεγάλοι, ώστε να είναι σύγχρονοί του), γνώριζαν πως το σχέδιό του ήταν καταδικασμένο σε αποτυχία, οπότε τελικά απλώς περιμένανε να συμβεί το αναμενόμενο, λαχταρώντας κρυφά το θάνατό του.
Μη δυνάμενος να κάνω την όποια χορηγία στο ΠΑ.ΣΟ.Κ. με αφορμή τη γενέθλια μέρα του, τώρα που η πτώχευση –η οικονομική, γιατί η ιδεολογική υπήρχε από την κούνια, αλλά την κατάλαβε αφότου γέρασε- του χτυπά την πόρτα και επηρεασμένος από τη βιντεοκρατία στη νεοηθική πολιτική –καλύτερα παραπολιτική- του χαρίζω αυτό το βίντεο: http://www.youtube.com/watch?v=k4SLSlSmW74, και κλείνω με τα λόγια του Άνταμ Βάισχαουστ, ιδρυτή του τάγματος των διαφωτιστών, (το 1876).
«Ασφαλώς, δεν βλέπεις τον κόσμο όπως είναι, αλλά όπως μπορείς να τον δεις από το σημείο που βρίσκεσαι. Έτσι, όπως φαίνεται μέσα από γυαλί που είναι χρωματισμένο σύμφωνα με τις επιθυμίες σου, ενώ παράλληλα δεν θέλεις να εγκαταλείψεις το σημείο που βρίσκεσαι, γιατί το αγαπάς πολύ. Αν προσπαθήσεις όμως και εσύ, θα σου αποκαλύψουμε πώς μπορεί να μεταμορφωθεί η ασχήμια σε ομορφιά και η φαινομενική ακαταστασία σε κανονική τάξη σ' αυτή τη χώρα…»
*Ο γάλλος διπλωμάτης Σαρλ-Μορίς ντε Ταλεϊράν-Περιγκόρ (1754-1838), πρίγκιπας του Μπενεβέντο, γνωστότερος στα ελληνικά ως Ταλεϊράνδος, γεννήθηκε στο Παρίσι και ανήκε σε οικογένεια της ανώτατης αριστοκρατίας, αν και όχι πλούσια. H χωλότητά του από το ένα πόδι δεν είναι εξακριβωμένο αν οφειλόταν σε ατύχημα κατά την παιδική ηλικία ή αν ήταν ελάττωμα εκ γενετής. Πάντως απέκλεισε τον Ταλεϊράνδο από το στρατιωτικό στάδιο, για το οποίο τον προόριζε η οικογενειακή παράδοση, και τον υποχρέωσε, παρά την εγνωσμένη ασέβειά του, να ακολουθήσει εκκλησιαστική σταδιοδρομία. Έγινε ιερέας το 1779 και το 1780 γενικός επίτροπος του κλήρου της Γαλλίας. Το 1789 έγινε επίσκοπος του Οτέν και στάλθηκε στη συνέλευση των τάξεων, ως αντιπρόσωπος του κλήρου της περιφέρειάς του, όπου κέρδισε τη γενική συμπάθεια, γιατί συμφώνησε με τις απόψεις της λαϊκής παράταξης. Υποστηρίζοντας τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις του κλήρου, εισηγήθηκε πολλές μεταρρυθμίσεις και υπέβαλε περίφημα νομοσχέδια (διάθεση της περιουσίας του κλήρου στο έθνος, καθιέρωση ενιαίων μέτρων και σταθμών, κατάργηση της δεκάτης κ.ά.). Πήρε μέρος στη σύνταξη της "Διακηρύξης των δικαιωμάτων του ανθρώπου και του πολίτη" και χειροτόνησε τους πρώτους επίσκοπους του δημοκρατικού καθεστώτος. Το 1790 καταδικάστηκε από τον πάπα ως σχισματικός, παραιτήθηκε από το αξίωμα του επισκόπου και ακολούθησε μια άκρως επιτυχημένη καριέρα διπλωμάτη.
Αντώνης-Μάριος Παπαγιώτης